Kur mendoni për substancën më të shtrenjtë në botë, cila është gjëja e parë që ju vjen në mendje? Ndoshta ari? Ndoshta një tartuf? Disa thonë shafran. Diamante? Çfarëdo që keni menduar, nuk jeni askund afër përgjigjes.
Materialet industriale si platini ose tritiumi, të cilat përdoren për të bërë shenja ndriçuese, janë më të larta në listë. Ka edhe disa substanca të paligjshme që gjithashtu kanë çmime shumë të larta për gram. Por asnjëra prej tyre nuk është as afër materialit që mund të marrësh 130 milionë euro për një gram. Pra, çfarë është kjo substancë që mund të ketë një çmim kaq të lartë?
Mori një emër interesant, i cili është “fullerene me atome azoti në to”. Por pse fullerenet me atome azoti në to janë kaq të shtrenjta? Kjo është për shkak të qëllimit, pra se për çfarë mund të përdoret materiali në të ardhmen, ose më saktë, çfarë do të mundësonte teknologjia që mund të zhvillohet me këtë material.
Pse janë kaq të shtrenjta?
Fullerenet me atome azoti në to kanë potencialin për të bërë orë atomike shumë të vogla dhe shumë të sakta. Orët atomike janë një pjesë kyçe e funksionimit të sistemit GPS, duke i bërë ato jashtëzakonisht të rëndësishme për navigimin. Problemi është se orët atomike aktualisht janë mjaft të mëdha – po flasim për madhësinë e një dhome.
Por përdorimi i fullereneve me atome azoti në to mund të ndihmojë që orët aktuale atomike të duken si kompjuterët e vjetër IBM, në krahasim me një smartphone modern. Kjo mund të ketë implikime të mëdha për mënyrën se si ne përdorim orët atomike, duke e zgjeruar përdorimin e tyre përtej navigimit.
Një orë mjaft e vogël atomike mund të përdoret për të përcaktuar pozicionin e diçkaje, si dhe për të eliminuar pikat e verbëra të GPS duke futur orën atomike në pajisje.
Fullerenet me atome azoti në to janë zhvilluar nga shkencëtarët e Oksfordit në Designer Carbon Materials dhe ata besojnë se në të ardhmen edhe telefonat inteligjentë mund të kenë një orë atomike në to. Është interesante se emri i materialit, veçanërisht pjesa “fullerene”, rrjedh drejtpërdrejt nga struktura e tij.
Është një “kafaz” me atome karboni me një atom azoti në to. Emri “fullerenes” i referohet këtij “kafazi” dhe kujton arkitektin dhe filozofin Richard Buckminster Fuller, i cili është i njohur për dizajnet e tij me trekëndëshat karakteristikë të ndërthurur në një kube gjeodezike.
