Papa Françesku u nda nga jeta mëngjesin e kësaj të hëne (21 prill), njoftoi Vatikani, disa ditë pasi ai doli nga spitali ku iu nënshtrua trajtimit për një infeksion kompleks të frymëmarrjes.
Vdekja e tij, 12 vjet pasi ai u shpall papë, ka nxitur pyetje se kush do ta pasojë atë si udhëheqës i Kishës Katolike, një nga institucionet më të vjetra dhe më të mëdha fetare me deri në 1.39 miliardë ndjekës.
Kush do të jetë papa i ardhshëm?
Një pasardhës ende nuk është zgjedhur. Kolegji i Kardinalëve, i përbërë nga klerikë të lartë katolikë, shumë të emëruar nga vetë Françesku, do të zgjedhë papën e ardhshëm. Për t’u kualifikuar, një kandidat duhet të jetë një katolik i pagëzuar, mashkull, megjithëse për shekuj me radhë, kardinalët kanë zgjedhur ekskluzivisht dikë nga radhët e tyre.
Kardinalët nën moshën 80 vjeç, kur papa vdes ose jep dorëheqjen, votojnë në atë që njihet si konklava papnore. Për të parandaluar ndikimin e jashtëm, konklava mbyllet në Kapelën Sistine dhe diskuton për pasardhësit e mundshëm. Ndërsa numri i zgjedhësve papnorë zakonisht kufizohet në 120, aktualisht ka 138 votues me të drejtë votimi. Anëtarët e saj hedhin votat e tyre përmes votimit të fshehtë, një proces i mbikëqyrur nga nëntë kardinalë të zgjedhur rastësisht. Tradicionalisht kërkohet një shumicë prej dy të tretave për të zgjedhur papën e ri dhe votimi vazhdon derisa të arrihet ky prag. Pas çdo raundi, fletët e votimit digjen me kimikate, duke prodhuar tym të zi ose të bardhë, duke sinjalizuar botën për rezultatin. Tymi i zi sinjalizon se nuk është marrë asnjë vendim, ndërsa tymi i bardhë do të thotë se është zgjedhur një papë i ri. Pasi papa zgjidhet, një kardinal i lartë shpall emrin e tij nga Bazilika e Shën Pjetrit.
Kur do të fillojë konklava papnore?
Zakonisht ndodh dy ose tre javë pas vdekjes ose dorëheqjes së papës në detyrë. Kjo lejon një periudhë zie nëntë-ditore dhe që kardinalët të shkojnë në Vatikan nga e gjithë bota.
Konklava e vitit 2013 që zgjodhi Papa Françesku, papën e parë nga Amerika e Jugut, filloi 12 ditë pas dorëheqjes së paraardhësit të tij, Benediktit XVI.
Sa kohë duhet për të zgjedhur një papë të ri?
Procesi mund të zgjasë ditë, javë apo edhe më shumë, në varësi të asaj se sa të ndarë janë kardinalët.
Çdo ditë, konklava mund të mbajë deri në katër raunde votimi për t’u përpjekur të arrijë shumicën e kërkuar prej dy të tretave. Nëse, pas 33 raunde, ende nuk ka vendim, dy kandidatët kryesorë përballen në një votim balotazhi.
Zgjedhjet e tre papëve të fundit kanë qenë relativisht të shpejta, me secilën që zgjati vetëm disa ditë.
Por historikisht, zgjedhjet ndonjëherë janë zvarritur shumë më gjatë, me konklavën papnore që zgjodhi Papa Gregori X në 1271 që zgjati gati tre vjet për shkak të grindjeve të ashpra politike.
Cilët janë kandidatët kryesorë për t’u bërë papa i ardhshëm?
Nga 138 kardinalët që kishin të drejtë të votonin në konklava, gjithsej 110 u emëruan nga Papa Françesku. Ky grup është dukshëm më i larmishëm se zgjedhësit e mëparshëm, me një përfaqësim më të lartë nga Azia, Afrika dhe Amerika Latine, duke reflektuar qëllimin e Françeskut për të pasqyruar shtrirjen globale të Kishës. Zgjedhësi më i ri kardinal është vetëm 45 vjeç, një klerik ukrainas me bazë në Australi. Si rezultat, ekziston mundësia që, për herë të parë në shekuj, papa i ardhshëm mund të vijë nga Afrika ose Azia, ose një rajon tjetër tradicionalisht i nënpërfaqësuar në udhëheqjen e Kishës.
Ndër kardinalët afrikanë që po diskutohen janë Peter Turkson i Ganës, ish-kreu i Këshillit Papnor për Drejtësi dhe Paqe, dhe Fridolin Ambongo i Republikës Demokratike të Kongos, kryepeshkopi i Kinshasa. Të dy janë konservatorë të përkushtuar që kanë qenë avokatë të zëshëm për paqen në vendet e tyre përkatëse.
Një tjetër pretendent i fortë është kardinali filipinas Luis Tagle, ish-kryepeshkopi i Manilës. Ashtu si Papa Françesku, Tagle thekson drejtësinë sociale dhe kujdesin për të varfrit.
Kardinali hungarez Peter Erdo shihet si një kandidat kryesor konservator dhe mund të shërbejë si një urë për të krishterët lindorë. Kryepeshkopi i Esztergom-Budapestit, Erdo, ka mbrojtur shtrirjen e të krishterëve ortodoksë, duke theksuar “nevojën e dëshpëruar” për unitet midis kishave.
Gjithashtu një mundësi është edhe Kardinali Pietro Parolin, sekretari i shtetit i Selisë së Shenjtë, roli i lartë diplomatik i të cilit siguron që ai të njihet mirë nga të gjithë kardinalët. Kandidatë të tjerë të mundshëm përfshijnë italianin Matteo Zuppi, kryepeshkop i Bolonjës dhe Mario Grech të Maltës, sekretar i përgjithshëm i Sinodit të Peshkopëve, një pozicion që e mbajti atë në kontakt të ngushtë me Papa Françesku.
Çfarë ndodh me Vatikanin gjatë një tranzicioni?
Gjatë periudhës së quajtur “sede vacante”, kur zyra papnore është e pazënë, një kardinal i lartë, i njohur si camerlengo, certifikon vdekjen e papës dhe përkohësisht merr përgjegjësinë për financat dhe çështjet administrative të Vatikanit. Ai nuk ka autoritetin për të ndryshuar doktrinën e Kishës ose për të marrë vendime të rëndësishme.
Camerlengo aktual është kardinali i lindur në Irlandë Kevin Farrell, i cili shërben gjithashtu si president i Gjykatës së Lartë të Vatikanit.
