Një studim i ri i njerëzve që i nënshtrohen një operacioni për të trajtuar krizat e lidhura me epilepsinë tregon se pauzat në të folur zbulojnë informacione se si truri i njeriut planifikon dhe prodhon të folur.
Të udhëhequr nga studiuesit e Shkollës së Mjekësisë Grossman, rezultatet e studimit shtojnë dëshminë se rajonet fqinje të trurit, gyrus frontal inferior dhe korteksi motorik, luajnë një rol të rëndësishëm në një planifikim të tillë përpara se fjalët të thuhen me zë të lartë. Të dy rajonet janë pjesë e shtresave të sipërme të palosura të trurit, ose korteksit cerebral, të cilat kanë qenë prej kohësh të njohura për kontrollin e lëvizjeve të muskujve (motorike) në fyt dhe gojë të nevojshme për të prodhuar të folur. Deri më tani, ishte më pak e qartë se si këto rajone përcaktojnë përzierjen e tingujve dhe fjalëve që njerëzit duan të thonë me zë të lartë, thanë autorët.
Gjetjet vijnë nga një analizë e qindra imazheve të hartës së trurit të marra në 16 pacientë të moshës nga 14 deri në 43 vjeç, të cilët po përgatiteshin për operacion për trajtimin e epilepsisë midis 2018 dhe 2021. Si pjesë rutinë e procedurave të tyre, kirurgët stimuluan në mënyrë elektrike (dhe pa dhimbje) zona të caktuara të trurit, ndërsa u kërkonin pacientëve të kryenin detyra të standardizuara të të folurit. Pacientëve iu kërkua, për shembull, të thoshin numra ose ditë të javës, madje edhe një betim për besnikëri.
– Qëllimi para operacionit ishte izolimi dhe kursimi i pjesëve të afërta të trurit që nevojiten për të folur, gjë që shënohet nga rritja e të folurit të paqartë ose humbja e plotë e të folurit pas stimulimit elektrik – thonë autorët.
Kjo i lejon kirurgët të heqin vetëm indin e trurit përgjegjës për sinjalet elektrike të gabuara që shkaktojnë konvulsione.
Ajo që e bën unik studimin e ri, sipas studiuesve, është matja dhe analiza e tyre e intervaleve kohore, që zgjasin më pak se dy sekonda, gjatë të cilave fillon stimulimi i trurit dhe fjalimi bëhet i paqartë dhe përfundimisht ndalon. Hulumtimet e mëparshme nuk kanë matur drejtpërdrejt vonesa të tilla, por janë mbështetur në vëzhgimet e sjelljes për të informuar se cilat rajone të trurit janë të përfshira në nëse një pacient mund të rifillojë të flasë ose jo pas stimulimit kortikal.
Matja e vonesës ofron një pasqyrë të re në pjesët e korteksit që përfshihen në planifikimin e të folurit, edhe nëse ato nuk janë në fakt përgjegjës për të folurit dhe shqiptimin e fjalëve. Ndër gjetjet e studimit të ri ishte se vonesa midis stimulimit elektrik dhe humbjes eventuale të aftësisë për të folur ndryshonte midis rajoneve të trurit.
Latencat ishin më të gjata në rajonet e poshtme të korteksit motorik, si dhe në një shtresë tjetër sipërfaqësore, gyrusin frontal inferior, përkatësisht me 1.0 sekonda dhe 0.75 sekonda. Për shkak se pacientët ishin në gjendje të vazhdonin të flisnin për një kohë të gjatë pas stimulimit, studiuesit thonë se kjo sugjeron që këto rajone kanë më shumë gjasa të përfshihen në planifikimin e asaj që njerëzit duan të thonë sesa rajone të tjera.
Latencat më të vogla, që zgjasin mesatarisht 0,5 sekonda, u gjetën në pjesë të tjera të korteksit motorik. Studiuesit thonë se këto pauza më të shkurtra të të folurit tregojnë se këto rajone luajnë një rol më të rëndësishëm në mekanikën fizike të të folurit.
Bazuar në këto vëzhgime, studiuesit përcaktuan se modeli i vonesave më të gjata ka më shumë të ngjarë të korrespondojë me planifikimin e të folurit në rajone të ndryshme të korteksit cerebral sesa vonesat më të shkurtra, të cilat korrespondojnë me zonat e korteksit cerebral të përfshirë në prodhimin e të folurit.
– Studimi ynë shton provat për rolin e korteksit motorik të trurit dhe gyrusin frontal inferior në planifikimin e të folurit dhe përcaktimin e asaj që njerëzit do të thonë, në vend që thjesht të thonë fjalë duke përdorur kordat vokale ose duke thënë fjalë duke lëvizur gjuhën dhe buzët – thotë Dr. Heather Kabakoff, studiuesja kryesore e studimit.
Nëse kërkimet e mëtejshme konfirmojnë punën e studiuesve, mund të ndihmojë kirurgët të përsosin më mirë hartën e trurit për të mbrojtur fjalimin e pacientëve.
Studiuesit thonë se hapat e tyre të ardhshëm janë të vlerësojnë modelet e vonesës në pjesë të tjera të trurit për të përcaktuar nëse ato gjithashtu luajnë një rol në funksionet më të mira të planifikimit të të folurit, ose në prodhimin fizik të tingujve dhe fjalëve. Detyrat përfshijnë emërtimin e fotografive me zë të lartë për të përcaktuar nëse vonesat pas stimulimit ndihmojnë në dallimin e pjesëve të trurit të nevojshme për të interpretuar të dhënat vizuale dhe për ta përpunuar atë në fjalë reale.
Ata gjithashtu duan të hetojnë nëse modelet e vonesës mund të zbulojnë mekanizmat e reagimit në kohë reale duke matur se sa kohë u duhet pacientëve për të korrigjuar gabimet e pavullnetshme. Kjo mund të sigurojë njohuri se si njerëzit përdorin tingullin e zërit të tyre për të kontrolluar mënyrën se si tingëllon.
