Kur flasim për integrimin e Maqedonisë së Veriut në Bashkimin Europian, shpesh i përmendim përfitimet ekonomike, mundësitë për punësim apo qasjen në arsim cilësor. Megjithatë, një ndër vlerat më të rëndësishme që sjell ky proces është forcimi dhe avansimi i të drejtave të njeriut. Për ne të rinjtë, kjo nuk është vetëm një temë teorike, por një çështje që prek përditshmërinë tonë, mënyrën se si jetojmë, si shprehemi dhe si trajtohemi në shoqëri. Bashkimi Europian është ndërtuar mbi parimet e lirisë, barazisë dhe respektimit të dinjitetit njerëzor, dhe anëtarësimi i vendit tonë do të thotë që këto parime do të bëhen pjesë e pandashme e jetës sonë.
Në Maqedoninë e Veriut, si në çdo vend tjetër, të drejtat e njeriut shpesh përballen me sfida. Ekzistojnë raste të diskriminimit mbi bazë etnike, gjinore, fetare apo sociale. Shpesh shohim që zërat e qytetarëve nuk dëgjohen siç duhet ose që institucionet nuk reagojnë me transparencë ndaj shkeljeve të të drejtave. Anëtarësimi në BE do të thotë se këto çështje nuk do të mbeten vetëm brenda kufijve tanë, por do të jenë pjesë e një sistemi më të madh monitorimi dhe mbrojtjeje. Gjykatat dhe institucionet europiane do të jenë një shtyllë sigurie që qytetarët tanë të mos ndihen të pafuqishëm kur të drejtat e tyre shkelën.
Për ne të rinjtë, kjo ka një domethënie të madhe. Ne jemi brezi që shpesh ngremë zërin kundër padrejtësive, që kërkojmë më shumë barazi dhe që duam një shoqëri ku secili të ketë hapësirë të lirë për të qenë vetvetja. Bashkimi Europian ka mekanizma të fortë për të mbrojtur minoritetet, për të promovuar barazinë gjinore dhe për të garantuar lirinë e shprehjes. Këto vlera janë thelbësore për një rini që kërkon të jetojë në një vend demokratik dhe modern. Imagjinoni një të ri që ka përjetuar diskriminim për shkak të përkatësisë etnike – anëtarësimi në BE do të thotë që ai ose ajo do të ketë jo vetëm ligje vendore, por edhe institucione europiane që garantojnë mbrojtjen e tyre.
Një nga fushat ku integrimi do të ndikojë më shumë është barazia gjinore. BE ka politika të qarta për të mbështetur gratë dhe vajzat në punësim, arsim dhe pjesëmarrje politike. Për vajzat e Maqedonisë së Veriut, kjo do të thotë më shumë mundësi për të hyrë në tregun e punës, për të qenë pjesë e vendimmarrjes dhe për të pasur mbështetje kundër çdo forme diskriminimi apo dhune. Ky është një hap i madh përpara për një shoqëri që shpesh ka pasur paragjykime ndaj rolit të grave dhe ku nevoja për ndryshim është e dukshme.
Liria e shprehjes dhe liria e medias janë gjithashtu fusha ku BE vendos standarde të larta. Për ne të rinjtë, që shpesh e përdorim internetin dhe rrjetet sociale për të ndarë mendimet tona, kjo është e rëndësishme. Në një vend anëtar të BE-së, të rinjtë kanë më shumë siguri se zëri i tyre nuk do të heshtet nga presioni politik apo nga censura. Kjo nxit një kulturë ku rinia guxon të debatojë, të kritikojë dhe të kërkojë ndryshime, pa frikë se do të ndëshkohet për mendimin e saj.
Një aspekt tjetër që duhet përmendur është mbrojtja e të drejtave të komuniteteve të margjinalizuara. BE ka politika të forta për përfshirjen e personave me aftësi të kufizuara, të komuniteteve etnike dhe të gjithë atyre që shpesh mbeten në hije. Për Maqedoninë e Veriut, kjo do të thotë më shumë mbështetje për arsim gjithëpërfshirës, për qasje në shërbime publike dhe për mbrojtjen e dinjitetit të secilit qytetar. Për një të ri që jeton në një komunitet të vogël dhe që shpesh ndjehet i harruar nga institucionet, kjo është një garanci që zëri i tij nuk do të injorohet.
Në të njëjtën kohë, anëtarësimi në BE është edhe një përgjegjësi. Të drejtat e njeriut nuk garantohen vetëm me ligje, por edhe me kulturë shoqërore dhe me vullnetin e qytetarëve për t’i mbrojtur ato. Ne si të rinj kemi rolin tonë që të mos heshtim kur shohim padrejtësi, të ngremë zërin kur dikush diskriminohet dhe të kontribuojmë në krijimin e një shoqërie më të drejtë. BE na jep mjetet dhe kornizën, por zbatimi i tyre varet nga ne si brez.
Në fund, avansimi i lirive përmes anëtarësimit në Bashkimin Europian është një shans për të ndërtuar një Maqedoni të Veriut ku dinjiteti i njeriut respektohet plotësisht dhe ku çdo qytetar ka të drejtë të jetojë i lirë, i barabartë dhe i respektuar. Për ne të rinjtë, kjo është një ëndërr që lidhet ngushtë me të ardhmen tonë – një e ardhme ku nuk duhet të luftojmë për gjëra elementare, por ku mund të fokusohemi në ndërtimin e jetës që dëshirojmë. Integrimi na ofron mundësinë që të jemi pjesë e një familjeje më të madhe që i vlerëson liritë dhe të drejtat e njeriut si themelin e shoqërisë. Për ne, kjo është arsyeja më e fortë për të besuar se vendi ynë ka një të ardhme të sigurt dhe të drejtë brenda Europës.
***Ky shkrim është përgatitur nga pjesmarësit e aktiviteteve të projektit “Me të Rinj, Art dhe Gazetari – Drejt Rrugës së BE-së”, i cili financohet nga Bashkimi Evropian 🇪🇺 përmes ALDA Balkans, Eurothink dhe BIRC.***
