Një shtrat në një barakë, në dimër. Historia e Eset Jasharit tregon se kushte të tilla nuk kanë qenë aq shumë kohë më parë
Natën në baraka ishte gjithmonë ftohtë. Nuk ishte çudi: ishte dhjetor. Ngrohja fiket automatikisht në orën dy të mëngjesit, muri i jashtëm i hollë prej druri gjithsesi ishte gjithmonë i ftohtë. Një nga banorët e asaj kohe ishte stinori Eset Jashari.
Ai thote:
Pavarësisht se si shtriheshe në shtrat, gjithmonë kishe të ftohtë nga njëra anë.
Veç kësaj, moti ishte i mjerueshëm, vazhdimisht binte borë ose shi. Rrobat e lagura shpesh ishin ende të lagura në mëngjes. Eseti bleu shumë çorape që të kishte të paktën një palë të thata. „Por një palë këpucë të dyta ishin shumë shtrenjtë për mua“.
Rentgen në kufi
Një barakë e improvizuar për „punonjësit mysafirë“: Kjo nuk ndodhi në vitet e largëta 1960. Por në vitin 1985. Eset Jashari ishte 21 vjeç. Nga Kumanova në atë kur ishte Jugosllavia e atëhershme (tani Maqedonia e Veriut), ai gjeti punë në Zvicër. Fillimisht vetëm tre muaj në vit për të financuar studimet. Në vitin 1989 filloi si stinor.
Në fund të fundit, Esetit iu desh të jetonte në barakë vetëm pesë javë. Por kontrollet mjekësore që ai përjetoi kur hyri në vend deri në vitet 1990, gjithashtu duken si diçka e ditëve të shkuara: punëtorët vinin me trena specialë. Në Buchs SG ata duhej të dilnin dhe të prisnin. “Një deri në dy orë, po të ishe me fat”, thotë Eseti. Mund të kishin kaluar gjashtë orë. Pastaj të gjithë duhej të shkonin për një radiografi me një trup të zhveshur. Nëse diçka nuk shkonte, shefi informohej dhe punëtori duhej të largohej nga Zvicra
Kushdo që ka defekt do të zëvendësohet
Kjo ishte çnjerëzore. “Shefat na shihnin si një makinë me të cilën fitonin para”. Dhe makinat me defekt janë zëvendësuar. Gjërat nuk janë ndryshe edhe sot, shton Eseti për „Workzeitung“. “Por si punëtor stinor ti kishe zero sigurime shoqërore”.
Kështu është, i tha vetvetes në atë kohë. Sot e ka të qartë: punëtorët nga ish Jugosllavia ishin të diskriminuar pothuajse nga të gjitha anët. Nga shefat që i punësonin vetëm me rrogë, edhe pse kishin bërë të njëjtën ose më shumë punë se të tjerët. Nga kolegët në kantier, sepse një italian, një spanjoll, një portugez, „gjithsesi një zviceran“ kishte më shumë për të thënë se një jugosllav. Dhe gjithashtu nga shteti, i cili vendos rregulla strikte për punëtorët stinorë. Për shembull, kjo: Një punëtor stinor kishte të drejtën e një leje vjetore pas katër vjetësh. Por vetëm nëse ai ka punuar pandërprerë plot nëntë muaj.