Skema të tilla përballen me pengesa të panumërta financiare, ligjore dhe logjistike.
Kështu shkruan prestigjiozja “The Economist” në një analizë për marrëveshjen mes Italisë dhe Shqipërisë, e cila pa frytet e saj të para me dërgimin e 16 emigrantëve (nga të cilët katër u kthyen sërish në Itali).
Parimi nuk duket se shkel ligjin, por në praktikë nevoja për të ruajtur standardet e Gjykatave mund të jetë e pakapërcyeshme, veçanërisht nëse bëhen marrëveshje me vende joevropiane.
Gjyqtarët penguan përpjekjet e Britanisë; ata janë në kohë për ta bërë edhe me Italinë, thekson Economist.
Për të lehtësuar rrugën, qeveritë e BE-së synojnë të bëjnë disa ndryshime ligjore, duke përfshirë “kriteret e partneritetit”, të cilat i ndalojnë dërgimin e azilkërkuesve në vendet jashtë BE-së, me të cilat nuk kanë lidhje formale.
Më e ndërlikuara nga të gjitha është gjetja dhe mbajtja e partnerëve.
Kryeministri Edi Rama ka theksuar se oferta e tij nuk shkon përtej Italisë. Vende të tjera të Evropës e kanë përjashtuar veten si qendra të kontraktimit ose kthimit.
Arritja e këtyre skemave do të kërkojë një shkathtësi të diplomacisë që nuk shoqërohet shpesh me BE-në dhe anëtarët e saj të diskutueshëm.
Por rrallë herë Evropa ka qenë kaq e vendosur për të reduktuar numrin e emigrantëve të parregullt që arrijnë në brigjet e saj.
Qendrat në Shqipëri
Një ekran metalik mbi një bazë betoni rrethon tre zonat e objektit në Gjadër.
E para, e përbërë nga njësi akomodimi të parafabrikuara, është për azilkërkuesit që presin përgjigjen për kërkesat e tyre.
Ata pak që marrin një vendim pozitiv do të çohen në Itali.
Një zonë e sigurt e mbuluar me rrjetë çeliku është për pjesën tjetër, të cilët në teori presin riatdhesimin.
Kampi përfshin gjithashtu një burg të vogël për shkelësit e krimeve.
Sipas kushteve të një marrëveshjeje të nënshkruar vitin e kaluar midis Giorgia Melonit, kryeministres së Italisë, dhe Edi Ramës, qendra do të qëndrojë nën kontrollin italian të paktën deri në vitin 2028.
Marrëveshja vlen vetëm për emigrantët e nxjerrë nga deti i hapur (dmth. jashtë ujërave italiane) nga anijet italiane.
Gratë, fëmijët, familjet dhe burrat vulnerabël do të shkojnë në Itali për përpunim në mënyrën normale.
Në vitin 2023, migrimi i parregullt në rrugën qendrore të Mesdheut arriti nivelin e tij më të lartë që nga kriza e Evropës e viteve 2015-16, megjithëse numrat kanë rënë që atëherë, pjesërisht për shkak të një marrëveshjeje me Tunizinë.
Ministrat italianë thonë se perspektiva e devijimit drejt Shqipërisë do t’i shkëpusë ata që planifikojnë të hyjnë fshehurazi në BE.
“Efekti i tij më i fortë do të jetë shfaqja si një pengesë,” pranon Rama, qeveria e të cilit do të shpërblehet me ndihmën e Melonit në përpjekjen për t’u bashkuar me BE-në.
Megjithatë, nëse emigrantët që kanë zgjedhur të rrezikojnë jetën e tyre në det do të shtyhen nga perspektiva e një magjie në përqafimin e çelikut të Gjadrit është e diskutueshme.
Dhe efekti i tij i mundshëm parandalues duket të jetë vlera e tij e vetme.
Zyrtarët italianë theksojnë se qendra i nënshtrohet ligjit italian.
Kjo përfshin kthimet në vendet e origjinës së emigrantëve.
Në gjysmën e parë të vitit 2024, Italia lëshoi 13 mijë e 330 urdhra riatdhesimi, por dërgoi vetëm 2 mijë e 242 persona, pavarësisht marrëveshjeve të kthimit me shumicën e vendeve të sigurta.
Skeptikët mendojnë se problemet e dëbimit nënkuptojnë se kapaciteti maksimal i Gjadrit prej 3 mijë mund të arrihet shpejt – dhe zyrtarët lokalë thonë se në afat të mesëm ata mund të jenë në gjendje të mbajnë vetëm një të tretën e kësaj shifre.
Ata shtojnë se, pas tre muajsh ndalim, azilkërkuesit, nëse nuk janë riatdhesuar ende, normalisht do të dërgohen në Itali, do të lirohen dhe do t’u thuhet të largohen nga vendi.
Me pak fjalë, ka shumë arsye për të dyshuar se qendra do të shkaktojë një dëmtim serioz në numrin e emigrantëve të parregullt që arrijnë në Itali.
Megjithatë, teksa vendet e BE-së nga Holanda në Austri në Poloni janë të prekur për shkak të azilit, dëshpërimi për “të kapur” emigrimin e parregullt është i tillë që eksperimenti shqiptar po vëzhgohet nga afër në të gjithë unionin dhe më gjerë.
Më 14 tetor Ursula von der Leyen, presidentja e Komisionit Evropian, përsëriti angazhimin e saj për të gjetur “mënyra novatore” për të trajtuar migrimin e parregullt, një eufemizëm për marrëveshjet e kontraktimit.
Marrëveshja shqiptare, shtoi ajo, do të japë mësime.
Në fillim të këtij viti, BE-ja miratoi një “pakt migracioni” të ngecur prej kohësh, i projektuar për të përshpejtuar dëbimin e azilkërkuesve dhe për të shpërndarë barrën e pritjes së refugjatëve midis shteteve anëtare.
Por kjo nuk e ka zbehur interesin e qeverive për të ndjekur marrëveshjet e kontraktimit me vendet e tjera. (AP)
