Serbia njoftoi këtë javë se Gazprom Neft dhe Gazprom i Rusisë, të cilat së bashku mbajnë një aksion kontrollues prej 56 përqind të rafinerisë së vetme të naftës në Serbi, i dërguan një kërkesë Zyrës së Kontrollit të Aseteve të Huaja (OFAC) në Departamentin e Thesarit të SHBA-së, duke shprehur gatishmërinë e tyre për t’ia dorëzuar kontrollin e kompanisë një pale të tretë .
OFAC vendosi sanksione ndaj sektorit rus të naftës, përfshirë Gazprom, në janar, por ato u shtynë disa herë për NIS dhe më në fund hynë në fuqi më 9 tetor. Departamenti i Thesarit i SHBA-së i dha NIS tre muaj kohë pronarëve të saj për të gjetur një blerës, tha Ministrja Dubravka Đedović-Handanović.
Kompania dhe rafineria e saj e naftës nuk do të lejohen të operojnë ndërkohë. “Është marrë miratimi për negociatat mbi pronësinë deri më 13 shkurt”, tha ministri.
SHBA-të kërkojnë që rusët të largohen nga kompania
Bankat kanë ndaluar përpunimin e pagesave të NIS dhe tubacioni JANAF i Kroacisë ka ndaluar furnizimin me naftë bruto . Zyrtarët besojnë se rafineria mund të funksionojë vetëm deri më 25 nëntor pa furnizime të reja me naftë bruto. SHBA-të gjithashtu duan që pronarët rusë të largohen plotësisht nga kompania. Beogradi gjithashtu mund të përpiqet të marrë përsipër NIS, tha ministri.
“Si ministre e energjisë, mendoj se duhet të marrim një vendim të vështirë nëse do ta marrim përsipër kompaninë dhe do t’u paguajmë kompensim (pronarëve rusë) për dëmin. E di që presidenti (Aleksandar) Vuçiç është kundër kësaj”, tha ajo, duke shtuar se qeveria do të diskutojë një zgjidhje të mundshme në një seancë të dielën.
Gazprom Neft i Rusisë zotëron 44.9 përqind dhe Gazprom 11.3 përqind të aksioneve në NIS. Qeveria serbe zotëron 29.9 përqind të aksioneve, ndërsa pjesa tjetër është në pronësi të aksionarëve të vegjël dhe punonjësve.
Kërkesë amerikane pa vonesë
Ministrja shpjegoi se qeveria amerikane për herë të parë e kishte deklaruar qartë qëndrimin e saj. “Domethënë, me kërkesë të avokatëve të NIS që dërguan qeverinë amerikane dhe ofruan një kontratë për ndryshimin e menaxhimit në NIS, për herë të parë administrata amerikane tha dhe shkroi qartë, pa mëdyshje se dëshironte një ndryshim të plotë të pronësisë së aksionarëve rusë, domethënë se kërkonte tërheqjen e pronësisë ruse nga kompania NIS”, shpjegoi ajo. Ajo shtoi se Uashingtoni kishte dërguar qartë një mesazh se nuk duhet të ketë bashkëpunëtorë të fshehur rusë, Gazprom apo qeverinë ruse pas pronësisë së re.
“Ajo që është një mesazh i vështirë për ne është se nuk na është dhënë asnjë ditë që NIS të vazhdojë të funksionojë dhe qytetarët e kuptojnë se është e pamundur të ndryshohet pronësia brenda shtatë ose tetë ditësh”, tha Đedović Handanović.
“E di që Presidenti Vuçiç është kundër nacionalizimit”
Ministrja theksoi se Presidenti Aleksandar Vuçiç është kundër një zgjidhjeje të tillë. “E di që Presidenti Vuçiç është kundër nacionalizimit, siç jemi shumë prej nesh në Qeveri dhe jashtë Qeverisë së Serbisë, dhe se e kemi përsëritur këtë shumë herë. Një seancë e jashtëzakonshme e Qeverisë do të mbahet nesër në orën 11:00, në të cilën do të marrë pjesë Presidenti i shtetit. Ajo që mund t’ju them është se nuk do të lejojmë që vendi ynë të rrezikohet dhe se në ditët në vijim mund të përballemi me disa nga vendimet më të vështira në historinë tonë”, njoftoi ajo.
Đedović Handanović shprehu shpresën e saj se pala ruse do të tregojë mirëkuptim për seriozitetin e situatës. “Shpresoj që miqtë tanë rusë ta kuptojnë seriozitetin e situatës dhe të na ndihmojnë ta kapërcejmë atë”, tha ajo.
“Kishim konsulta gjithë natën”
Ministrja zbuloi se konsultimet në nivelin më të lartë zgjatën gjithë natën. “Kishim konsultime gjithë natën, praktikisht nuk fjetëm, si me Presidentin Vuçiç ashtu edhe me disa anëtarë të Qeverisë. Domethënë, e shoh se me çfarë po përballet Presidenti Vuçiç dhe këto janë vendime shumë të vështira dhe të përgjegjshme politike”, tha ajo. Ajo kujtoi se sanksionet kanë qenë në fuqi për 36 ditë, por se qytetarët nuk i kanë ndjerë ato për shkak të përgatitjes së mirë të shtetit dhe bëri thirrje për unitet.
“Nesër, përkatësisht, gjatë Qeverisë dhe pas Qeverisë, do të kemi më shumë informacion dhe shpresoj sinqerisht se do të jemi të bashkuar në këtë çështje, se duhet të qëndrojmë të bashkuar për të mbrojtur interesat e vendit tonë, për të mbrojtur interesat e qytetarëve tanë”, përfundoi Đedović Handanović.
