Allahu xh.sh. i drejtohet Pejgamberit a.s., në Librin e Tij: “Merr (o Pejgamberi i Zotit) nga pasuria e tyre sadakanë (zekatin), që t’ua pastrosh pasuritë e tyre dhe t’ua rrisësh veprat e mira!” (Et-Tevbe, 103).
Dhënia e zekatit është një nga shtyllat e Islamit dhe një nga obligimet parësore të atyre që e kanë arritur nisabin. Pejgamberi a.s ka thënë: “Islami është ngritur mbi pesë shtylla: dëshmia se nuk ka të adhuruar tjetër më të drejtë përveç Allahut dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij, falja e namazit, dhënia e zekatit, agjërimi i muajit Ramazan dhe kryerja e haxhit.” (Imam Tirmidhiu).
Nga Ibën Abbasi r.a., transmetohet se: “I Dërguari i Allahut a.s. e kishte bërë obligim dhënien e sadakatul-fitrit si pastrim nga të metat gjatë agjërimit. Ai që e jep para namazit të Bajramit i llogaritet si sadakatul-fitër, ndërsa ai që e jep pas namazit të Bajramit i llogaritet si sadaka normale.” (Ebu Davudi dhe Ibën Maxhe)
Vlera e dhënies së zekatit është 2.5% nga nisabi i arritur. Për vitin 2022, nisabi është 5141 euro apo 91.6 gr. ari. Ndërsa vlera e dhënies së sadakatul-fitrit përcaktohet nga institucionet përkatëse të vendit sipas standardit jetësor.
Gjatë kohës së Pejgamberit a.s., sahabëve, dhe përderisa ishte shteti islam, zekati dhe sadakatul-fitri është dhënë në fondet shtetërore, ngase shteti ishte i ndërtuar mbi parimet sheriatike-islame. Mirëpo, sot, si zëvendësim i këtij fondit shtetëror që ishte në atë kohë është fondi i institucionit përkatës fetar, që në këtë rast te ne është fondi i Bashkësisë Islame, ky fond përndryshe quhet Bejtul-mal (arka e përbashkët), nga i cili financohen grupet të cilat janë të përcaktuara me ajete kuranore, e ato janë: “Allahu caktoi obligim që lëmosha (zekati etj.) t’ju takojnë vetëm: të varfërve (nevojtarëve), të ngratëve (që s’kanë fare), punonjësve (që e tubojnë), atyre që duhet përfituar zemrat (të dobëtëve në besim), e duhet dhënë edhe për lirim nga robëria, të mbyturve në borxhe, (luftëtarëve), në rrugën e Allahut dhe atij që ka mbetur në rrugë. Allahu e di gjendjen e robërve, punon sipas urtësisë së vet.” (Et-Tevbe, 60.).
Nga ky fond, Bashkësia Islame përveç që ndihmon njerëz në nevojë, familjet skamnore e ata me nevojë sociale dhe ekonomike në shoqëri, gjithashtu ka edhe fondin e ngritjes së shoqërisë në edukimin dhe arsimimin e gjeneratave të reja, duke i ndihmuar medresistët dhe studentët që studiojnë dhe mësojnë mësimet fetare-islame dhe në këtë mënyrë i aftëson ata për kontribut fetar ndaj popullit dhe ngritjes së fjalës së Zotit në këtë botë.
Andaj, pa dyshim, institucioni më kompetent në vendosjen e prioriteteve se kush është më primar në pranimin e zekatit dhe sadakatul-fitrit është institucioni fetar i vendit. Për ata që e diskutojnë dhe e kundërshtojnë dhënien e zekatit dhe sadakatul-fitrit në Bashkësinë Islame, një nga profesorët më eminent dhe njëkohësisht i angazhuar për dhënien fetfave në Bosnje dhe Hercegovinë, njëherësh myftiu i Sarajevës, prof. dr. Enes Levakoviq, thotë: “Ata që e kundërshtojnë dhe diskutojnë institucionalizimin e mbledhjes dhe shpërndarjes së fondeve të zekatit dhe sadakatul-fitrit, ata janë në anën e përkrahësve të anarkisë, çrregullimit, përçarjes dhe të dobësimit të rolit të Bashkësisë Islame.”
Koha e dhënies së zekatit nuk është e kufizuar apo e definuar saktësisht, mund të jepet gjatë dymbëdhjetë muajve, mirëpo koha më e preferuar e dhënies së zekatit është gjatë muajit Ramazan, ngase veprat e mira në Ramazan shumëfishohen dhe për ta fituar shpërblimin më të lartë është e preferuar të jepet në Ramazan. Ndërsa dhënia e sadakatul-fitrit është në Ramazan, zakonisht jepet në dhjetë ditshin e fundit të muajit të bekuar Ramazan. Afat i fundit i dhënies së sadakatul-fitrit është para faljes së namazit të Bajramit, përndryshe, më pastaj konsiderohet si sadaka normale (vullnetare).
Sipas të drejtës së Sheriatit, “sadakatul-fitri” është i kategorisë vaxhib-obligim. Ibën Abasi transmeton hadithin e Pejgamberi a.s., në të cilin ka thënë: “Pejgamberi a.s. e ka bërë obligim zekatu’l (sadakatu’l) fitrin pastrim për agjëruesin për fjalët e kota e të ndyta, dhe ushqim për të varfrit, andaj kush e jep para namazit të Bajramit ajo është sadaka e pranuar, e kush e jep pas namazit (të Bajramit), konsiderohet sadaka e rëndomtë!” Dhe: “Agjërimi i Ramazanit qëndron mes qiellit dhe tokës, deri sa të jepet sadakatu-l-fitri, më pastaj ngritët në qiell”, dhe në transmetimin e Ebu Davudit thuhet se: “Sadakatu-l-fitrin duhet ta japin të gjithë të pasurit por edhe të varfrit.” (Davudi)
Mr. Mirsad Aslani
